ภาพลวงของการมองอดีต

วันก่อนได้อ่านเอกสารชิ้นหนึ่งเกี่ยวกับกระบวนการศึกษาประวัติศาสตร์

เป็นเรื่องที่เกี่ยวกับข้อผิดหลาดเกี่ยวกับการศึกษาประวัติศาสตร์ ที่มักจะเกิดขึ้นบ่อยๆ คือการศึกษาประวัติศาสตร์บนฐานของความรู้สึกปัจจุบัน

พูดง่ายๆว่าเอาปัจจุบันมาตัดสินประวัติศาสตร์ว่างั้นเถอะ ซึ่งผู้เขียนบอกว่าเป็นเรื่องไม่ควร เพราะประวัติศาสตร์ควรถูกศึกษาภายใต้ปัจจัยแวดล้อมต่างๆของยุคสมัยนั้นๆในอดีต เพื่อให้เกิดความเข้าใจเหตุการณ์ต่างๆในอดีตอย่างแท้จริง (และเพื่อไม่ให้ประวัติศาสตร์ถูกนำมาใช้เป็นเครื่องมือทำการบางอย่างในปัจจุบัน)

แต่เรื่องที่อยากเม้าท์คงไม่ใช่เรื่องดังกล่าว

มันเป็นเรื่องที่อ่านแล้วรู้สึกโดนอะไรบางอย่างใกล้ตัว

เนื่องจากเอกสารดังกล่าว ยังกล่าวต่อไปถึงภาพลวงที่มักเกิดขึ้นเสมอเวลาคนเราอ้างอิงประวัติศาสตร์ (ภาพลวงเหล่านี้มักทำให้ประวัติศาสตร์ถูกใช้เป็นเครื่องมือ)

ผู้เขียนกล่าวว่าภาพลวงใหญ่ๆที่มักเกิดในการมองย้อนกลับไปในอดีตก็ได้แก่

หนึ่ง อดีตมีค่าควรอนุรักษ์เสมอ

แนวนี้เป็นแนวคิดแบบ"วัฒนธรรมไหนที่มีมาแต่เดิมย่อมดีตลอด" มักจะได้เจอในคำกล่าวประมาณว่า ก็เขาทำมากันแบบนี้ตั้งนานแล้วอ่ะ หรือถ้าเป็นแบบที่กระผมเคยได้ยินคงเป็นประมาณ ที่นี่เราทำแบบนี้กันมาตั้งนาน (เพราะฉะนั้นโปรดอย่าเถียงและทำมันต่อไป)

อืม คุ้นๆ คุ้นๆ เหมือนเคยได้ยินอะไรแบบนี้บ่อยๆ

สอง ปัจจุบันแย่กว่าอดีตเสมอ

คือประมาณว่า อดีตที่ผ่านมาล้วนรุ่งเรือง ส่วนปัจจุบันที่เป็นอยู่นั้นแย่ลงกว่าเดิมมาก แนวคิดแบบนี้มักพบได้ในคำกล่าวของผู้สุงอายุ ซึ่งส่วนใหญ่จะกล่าวว่า เด็กสมัยนี้นี่..... ผู้เขียนเอกสารดังกล่าวบอกว่า ความรู้สึกแบบนี้มักเกิดขึ้นกับผู้ใหญ่ที่ปรับตนเองตามการเปลี่ยนแปลงไม่ทัน จนรู้สึกเกิดการสูญเสียขึ้นภายใต้การเปลี่ยนแปลงดังกล่าว

อืม คุ้นๆ อีกละ

ทำไมๆ รู้สึกเหมือนได้ยินอะไรประมาณนี้มาก่อนก็ไม่รู้ ประหนึ่งเกิด dejavu

ดูท่าทางบางสถานที่จะตกอยู่ในภาพลวงแห่งการมองอดีตแบบที่คนเขียนคนนี้กล่าวไว้พอควรนะเนี่ย อืม.....