Mission (Possible?) of My Life

เนื่องจากวันมะรืนนี้ผมกำลังจะเข้าสัมภาษณ์ทุน
คำถามที่ผมพบบ่อยมากในขณะนี้คือ....

เตรียมตัวพร้อมหรือยัง?

ผมเองเกิดคำถามขึ้นในใจอยู่เสมอเวลาได้ยินคำถามดังกล่าว
เอ...ไอ้การถูกสัมภาษณ์ทุนเนี่ย มันจะต้องเตรียมตัวยังไงฟะ?

มันคงไม่เหมือนกับการสัมภาษณ์นางงาม...แบบที่มีลิสต์คำถามที่เป็นไปได้ แล้วก็มานั่งหาคำตอบสวยๆ หรูหรา ชนะเลิศ

จะทำแบบนั้นมันก็ได้ แต่มันจะมีประโยชน์อะไร ถ้าเราไม่ได้คิดอย่างที่เราตอบ
ถ้าเขาให้ทุนผมมา แล้วผมทำไม่ได้ หรือไม่กะจะทำตามที่ผมบอก ผมก็หลอกเขาน่ะสิ

คิดดูแล้ว ผมคงบอกไปตามจริงนั่นล่ะ เอาแบบที่ผมกะไว้ว่าจะทำอยู่แล้ว
จะได้ไม่ได้ก็ความคิดผม แผนการชีวิตของผม

แต่ทีนี้ผมจะบอกแผนการชีวิตของผมกับเขาว่ายังไงดี

เอางี้ ช่วยผมหน่อยละกัน...ผมขออนุญาตให้พวกท่านเป็นกรรมการสอบสัมภาษณ์ผมดีกว่า
ถ้าใครไม่เคยเป็นก็ลองสวมวิญญาณครูอ้วน มาให้คะแนนดันดารากันหน่อย

คำถามต่อไปนี้เป็นคำถามที่ผมคาดว่าจะต้องโดนแน่ๆในการสัมภาษณ์ครั้งนี้

ช่วยฟังคำตอบของผมดูนะครับ ว่าซึ้งไม่ซึ้ง
หากมีคอมเมนต์ด้วยจะดีมากๆเลย

................................................

คำถามแรก ผมอยากจะทำอะไรต่อไปในอนาคต

คำถามนี้ตอบง่ายในเบื้องต้น
เพราะผมก็เป็นอย่างที่ผมอยากเป็นอยู่แล้ว คือเป็นอาจารย์

ทำไมผมถึงมาเป็นอาจารย์...
ผมชอบอาชีพนี้ด้วยเหตุผลสามประการ

ประการแรก ผมได้สอน ได้สร้างความรู้ให้กับคนรุ่นใหม่ๆ
ผมคิดว่าการประสิทธ์ประสาทความรู้ให้กับคนอื่นๆ เป็นสิ่งที่ดีที่สุดอันดับแรกๆที่คนๆหนึ่งจะทำได้
ผมมีความสุขเวลาที่ได้สอน เพราะมันรู้สึกอยู่ตลอดว่าสิ่งที่ทำมันมีค่า อย่างน้อยผมก็ได้เป็นส่วนหนึ่งของกระบวนการสร้างสังคมให้ดีขึ้น

ประการที่สอง ผมสามารถทำหน้าที่นำทางให้กับสังคม
การเป็นนักวิชาการย่อมหมายถึงผมจะเป็นคนๆหนึ่งทีมีหน้าที่ศึกษาวิจัยเพื่อป้องกันไม่ให้สังคมถูกชี้นำไปในทางที่ไม่ควร และให้คำแนะนำแนวทางที่ผมเห็นว่าสมควรได้ หน้าที่ดังกล่าวมีค่ามากเหลือเกินสำหรับผม

ประการที่สาม ผมมีอิสระในการทำงาน
แน่นอน การเป็นอาจารย์ช่วยให้ผมไม่ต้องทำงานเพื่อให้ใครพอใจ หากผมคิดยังไงผมก็พูดก็เขียนได้ตามที่ผมคิด ไม่ต้องเกรงว่าหน้าที่การงานของผมจะพลอยได้รับผลกระทบไปด้วย ความอิสระดังกล่าวเป็นความสุขที่หาได้ยากจริงๆในอาชีพอื่น

ในอนาคตผมอาจจะเปลี่ยนตัวเองไปอยู่ในอาชีพอื่นบ้างก็ได้ แต่ก็คงหลังจากผมรู้สึกว่าตัวเองไม่มีความสุขกับหน้าที่ต่างๆในการเป็นอาจารย์ข้างต้นอีกต่อไป หรือผมได้รับความท้าทายใหม่ๆที่ยากจะปฎิเสธ
.............................

คำถามที่สอง ผมอยากจะเรียนทางด้านไหน สิ่งที่ผมจะไปเรียนจะมีประโยชน์อย่างไร

ผมอยากจะไปเรียนด้านการพัฒนา
ผมมาเรียนวิชาเศรษฐศาสตร์ เพราะผมชอบที่วิชานี้มันสามารถใช้พัฒนาความเป็นอยู่ของคนได้

เมื่อผมได้เข้ามาร่ำเรียนวิชานี้จริงๆ ผมเห็นปัญหาใหญ่ที่ผมอยากจะแก้ไข

ผมอยากจะแก้ปัญหาความแตกต่างทางระดับการพัฒนาในประเทศของเรา
ผมมองว่าประเทศไทยนั้น ยังมีความแตกต่างระหว่างความเป็นอยู่ในเมืองกับในชนบทอยู่มาก

ในขณะที่คนเมืองส่วนใหญ่มีระดับรายได้และมาตรฐานการครองชีพที่ดีและค่อนข้างดี คนในชนบทจำนวนมากยังต้องทำงานที่รายได้ต่ำกว่ามาก ทั้งยังมีเสรีภาพพื้นฐานที่จะได้รับการศึกษา การสาธารณสุข การมีส่วนร่วมทางการเมือง และการเข้าถึงตลาดที่ด้วยกว่าคนเมืองมาก

ผมไม่ได้หมายความว่าเราควรจะพัฒนาชนบทให้เป็นเมือง ชนบทควรมีวิถีของตัวเอง
แต่อย่างน้อยคนชนบทก็ควรได้รับเสรีภาพพื้นฐาน(ขออนุญาตใช้คำว่าเสรีภาพ ตามแนวคิดเรื่องการพัฒนาดุจเสรีภาพของ อมาร์ตยา เซน)ข้างต้นเท่าเทียมกับคนเมือง

จะได้มาด้วยวิธีใดนั้น ผมคิดว่าเป็นหน้าที่ที่รัฐจะต้องสร้างโครงสร้างที่เหมาะสม

หัวใจหลักสุดท้ายของการพัฒนาชนบทก็อยู่ที่ตัวคนชนบทเอง

พอมีเสรีภาพที่ผมเสนอมาข้างต้นอย่างเพียงพอแล้ว กุญแจสุดท้ายที่จะดึงชาวชนบทออกจากวงจรของปัญหาความยากจนได้ก็คือความสามารถในการประกอบการ (Entrepreneurship) ของชาวชนบท ซึ่งรัฐต้องพยายามสนับสนุนการเพิ่มศักยภาพในด้านดังกล่าวให้กับพวกเขา

ทั้งหมดคือแนวคิดด้านการพัฒนาที่มาจากองค์ความรู้อันน้อยนิดของผม

เรื่องหนึ่งที่น่าแปลกคือ แม้คนในประเทศของเราจะรู้ตัวมานานแล้วว่าเราเป็นประเทศที่ขาดความเท่าเทียม แต่ความพยายามที่จะแก้ปัญหาดังกล่าวอย่างจริงจังก็ยังหายาก ทั้งในอดีตและปัจจุบัน

ดูเหมือนคนในสังคมเราจะชินกับสภาพ และไม่รู้สึกว่ามันเป็นปัญหาอะไรเสียแล้ว

ที่น่ากลัวก็คือ ปัญหาของชนบทในปัจจุบันกลับดูจะแย่ลงเรื่อยๆ
เมื่อชนบทต้องเผชิญกับระบบทุนนิยม ที่พวกเขาถูกกระตุ้นให้บริโภคมากๆ และแก้ปัญหารายได้ไม่พอใช้ด้วยการกู้ยืม หนี้สินมากมายก็ตามมา และยิ่งภายใต้นโยบายรัฐที่สนับสนุนปรากฏการณ์ดังกล่าวเช่นในปัจจุบัน หมิ่นเหม่เหลือเกินที่ชนบทอาจจะถูกดึงเข้าสู่ภาวะล้มละลาย

สำหรับคำถามที่ว่าสิ่งที่ผมอยากไปเรียนจะมีประโยชน์กับประเทศอย่างไร

ผมคิดว่ามันจะมีประโยชน์มาก
อย่างน้อยคนที่เลือกไม่ได้แต่ต้องเกิดมาเป็นคนไทย ก็จะได้มีโอกาสที่จะได้รับคุณภาพชีวิตที่ดีกว่าเดิม
ลองคิดดูสิ หากคุณกำลังจะลงมาเกิดที่ประเทศไทยในตอนนี้ คุณคงลุ้นแทบตายว่าจะเกิดเป็นชาวชนบท หรือเกิดเป็นคนในเมือง เพราะสภาพความเป็นอยู่ที่คุณจะได้รับมันจะแตกต่างกันมาก

สังคมไม่น่าจะโหดร้ายกับความแตกต่างที่เลือกไม่ได้ขนาดนี้

แต่มากกว่านั้น ผมคิดว่าการแก้ปัญหาเรื่องความไม่เท่าเทียม จะช่วยให้การพัฒนาด้านอื่นๆง่ายยิ่งขึ้น
ความล้มเหลวของกระบวนการพัฒนาสังคมไทยในปัจจุบันหลายๆด้าน เช่น การพัฒนาประชาธิปไตย หรือ การพัฒนาการสาธารณสุข ก็ล้วนมาจากความพยายามเอาระบบที่ตนเองคิดว่าดีมาครอบลงบนโครงสร้างที่มีความไม่เท่าเทียมกันสูง

ผลก็คือระบบเหล่านั้นไม่สามารถให้ผลที่ดีได้ตามคาด หรือแม้กระทั่งอาจให้ผลที่แย่กว่าเดิมด้วยซ้ำ

การแก้ปัญหาความไม่เท่าเทียมจึงเป็นการแก้ปัญหาเชิงโครงสร้าง ที่ช่วยสนับสนุนการพัฒนาด้านอื่นๆของสังคมได้ต่อไป

.........................................

คำถามที่สาม ผมวางแผนอะไรไว้ในอนาคตบ้าง

ผมแบ่งชีวิตของตนเองที่เหลือไว้เป็นสี่ช่วง

ช่วงแรกคือช่วงอายุ 22-30

ผมคิดว่าจะใช้เวลาช่วงนี้ในการหาความรู้ ซึ่งหมายถึงการเรียนต่อจนจบปริญญาเอกนั่นเอง ผมอาจจะจบกลับมาก่อนอายุสามสิบก็ได้ แต่ยังไงก็คิดว่าจะใช้เวลาส่วนใหญ่ในช่วงนี้ศึกษาหาความรู้ในด้านอื่นๆต่อไป รวมทั้งฝึกฝนการทำงานให้เป็นมืออาชีพ ฝึกวัตรปฏิบัติให้มีความพากเพียร และฝึกการวางตัวให้เหมาะสม

ช่วงที่สองคือช่วงอายุ 30-40

ผมคิดว่าช่วงนี้ผมจะใช้ความสามารถที่ตัวเองมีอยู่กับงานประจำของผมในการเป็นอาจารย์ให้เต็มที่ ตามการคาดหมายของผมนั้น ช่วงเวลาดังกล่าวจะประจบเหมาะกับเวลาที่คณะอันเป็นที่รักต้องการหนุ่มสาวรุ่นใหม่ๆมาเป็นแรงขับเคลื่อนพอดี ผมจะลุยงานต่างๆที่เข้ามาให้ถึงที่สุด และสั่งสมประสบการณ์เพื่อสร้างตัวเองให้สุกงอม

ช่วงที่สามคือช่วงอายุ 40-55

ช่วงนี้จะเป็นช่วงจุดสูงสุดของการทำงานของผม ซึ่งถึงเวลานั้นแล้วผมอาจจะมีการเปลี่ยนแปลงเป้าหมายความสำเร็จที่ผมอยากจะได้รับไปตามสภาวะที่เปลี่ยนไป ทั้งของตัวเองและภายนอก ผมเองอาจจะเปลี่ยนที่ทำงานก็เป็นได้ หากเป้าหมายและความท้าทายที่ผมมีมันไม่เหมือนเก่า แต่ถึงอย่างไรผมจะไม่ทิ้งอุดมการณ์เดิมที่ผมมีมาแต่ต้น การทำงานในช่วงนี้จะเป็นช่วงที่ประสบการณ์ของผมที่สุกงอมแล้วจะถูกดึงออกมาใช้อย่างเต็มที

ช่วงที่สี่คือช่วงอายุ 55-อำลา

ตัวผมเองก็ไม่รู้จะอยู่ถึงตอนนั้นหรือเปล่า แต่ถ้าผมอยู่ถึง ผมจะใช้เวลาช่วงนั้นเป็นช่วงสุดท้ายที่ผมจะทำงาน งานของผมในตอนนั้นจะไม่เป็นงานบริหารหรืองานที่ต้องลุยอีกต่อไป ผมอยากจะใช้เวลาในช่วงปลายของชีวิตการทำงานเพื่อถ่ายทอดประสบการณ์ของผมให้กับคนรุ่นหลัง อย่างน้อยเขาก็จะได้เรียนรู้จากความสำเร็จและล้มเหลวที่ผมได้รับ ถ้าเป็นไปได้ผมอยากจะกลับไปใช้ชีวิตเป็นครูอยู่ที่โรงเรียนที่ผมรักและเติบโตมาในวัยเด็ก

.............................

รู้สึกว่าจะเขียนมายาวแล้ว เดี๋ยวคนอ่านจะอ่านไม่ไหวเสียก่อน

ต้องขอโทษด้วยที่ผมนำท่านๆเข้ามารู้เรื่องที่ตัวท่านเองไม่ค่อยได้รับประโยชน์อะไร

คิดเสียว่าทำบุญให้ผมโดยการนั่งฟังผมสาธยายเรื่องของตัวเองละกันครับ

ขอบคุณทุกท่านหากท่านอ่านมาจนถึงบรรทัดนี้ ขอบคุณจริงๆ

..............................