ทหาร กับ มาเฟีย เหมือน หรือ แตกต่าง?

วันนี้เรียนเรื่องบทบาทรัฐกับการใช้ความรุนแรง สนุกมาก

ความรุนแรงในที่นี้ไม่จำเป็นต้องเป็นการตีร้างข้างหัวนะครับ แต่หมายถึงการใช้อำนาจเข้าควบคุม และหากไม่ทำตามก็จะต้องถูกทำโทษด้วยวิธีต่างๆนาๆที่ไปลดสวัสดิภาพ เช่น ขังคุก ปรับ หรืออาจซ้อม (ในกรณีตำรวจบางประเทศ)

ส่วนใหญ่ก็เรียนเกี่ยวกับเรื่องว่ารัฐผูกขาดความรุนแรงอย่างไร เพื่ออะไร แล้วสังคมตอบสนองกับรัฐอย่างไร

มาฉุกคิดอยู่ตรงหนึ่งเกี่ยวกับเรื่องทีเรียน

อาจารย์เลกเชอร์ว่ามีสังคมบางแบบที่รัฐไม่สามารถเข้าไปมีบทบาทใช้อำนาจได้อย่างปรกติ

เช่น สังคมทหาร (มีศาลของตัวเองแยกต่างหาก) และสังคมมาเฟีย แบบมาเฟียจริงๆนะคร้าบ ยุคสมัยอันธพาลครองเมือง มาเฟียอิตาลี ประมาณนั้น

พอมาลองนึกดูแล้ว สังคมทหาร (ทหารเป็นใหญ่ในบ้านเมือง) กับสังคมมาเฟีย (มาเฟียครองเมือง) ก็มีอะไรคล้ายกันเหมือนกันนะเนี่ย

หนึ่ง ทั้งทหารและมาเฟีย สิ่งที่สำคัญที่พวกเขาต้องเน้นมากในการจัดระเบียบกันเองในหมู่คณะ (เมื่อรัฐไม่มีบทบาทในการจัดการพวกเขา) ก็คือ "เกียรติยศ หรือ ศักดิ์ศรี" สิ่งเหล่านี้เป็นปัจจัยสำคัญควบคุมพฤติกรรมหมู่สมาชิกไม่ให้ออกนอกลู่นอกทาง เพราะในสังคมทั้งสองความรุนแรงไม่ถูกผูกขาดอีกต่อไป แต่ถูกกระจายไปตามกลุ่มก้อนๆหรือบุคคลต่างๆ หากไม่มีเกียรติยศ หรือ ศักดิ์ศรีมาช่วยควบคุม ก็อาจเกิดความวุ่นวายได้ง่ายๆ

สอง ในกรณีที่เข้าไปมีบทบาทร่วมกำกับผู้อื่น ทั้งทหารและมาเฟียทำหน้าที่ใช้ความรุนแรงแทนรัฐ ส่วนใหญ่ข้ออ้างในการใช้ความรุนแรงก็คือ ถ้าเราไม่ใช้ความรุนแรงเข้าควบคุม สถานการณ์มันจะเลวร้าบกว่านี้ แบบมาเฟียเวลาอ้างว่าถ้าเขาไม่ทำชั่วนิดๆหน่อยๆเพื่อควบคุมคนอื่น คนอื่นๆมันก็จะทำชั่วมากกว่านั้น เขาเลยต้องทำชั่วเพื่อคุ้มครองคนอื่น ส่วนทหารน่ะหรือ ฮึๆๆๆ ลองนึกตัวอย่างเองละกัน ไม่ยาก ไม่ยาก

สาม ทั้งทหารและมาเฟีย ต่างก็ได้รายได้จากการได้ค่าคุ่มครอง ในกรณีทหารก็เป็นค่าคุ้มครองประเทศ ส่วนมาเฟียก็ค่าคุ้มครองสวัสดิภาพไม่ให้ถูกคนอื่น (หรือตัวเอง) ทำร้าย

ตัวอย่างความเหมือนก็ประมาณนี้ครับ

ที่แตกต่างกันหลักๆก็คือ ทหารทำหน้าที่หลักเพื่อประโยชน์สาธารณะ (ในเชิงหลักการครับ) ในขณะที่มาเฟียทำหน้าที่เพื่อประโยชน์ส่วนตนและพวกพ้อง

อืม....ทีนี้เนี่ย มีคำถามที่น่าสนใจ

่ส่วนใหญ่เวลามีผลประโยชน์เข้ามาเกี่ยวด้วยเนี่ย ไอ้เรื่องเกียรติยศ ศักดิ์ศรี ที่เคยนับถือกันในหมู่มาเฟียก็มักจะถูกเก็บใส่กล่อง อย่างรวดเร็ว แล้วมายิงกันหาคนชนะแทน แบบพวกหนังมาเฟียจีนประมาณนั้น (พวกมาเฟียจีนในหนังเนี่ย เห็นนับถือความซื่อสัตย์ ไหว้เทพเจ้ากวนอูแหลก แต่ลูกน้องฆ่าลูกพี่ตลอดเลยวุ้ย)

ทีนี้สำหรับทหารเนี่ย ตวามหลักการแล้วไม่ควรมายุ่งเรื่องผลประโยชน์มากเพื่อไม่ให้เกิดปัญหาดังกล่าว

แล้วเมื่อทหารเข้ามามีเอี่ยวผลประโยชน์เยอะแยะเต็มไปหมดในประเทศล่ะ

ทหารที่ปรกติก็ไม่ได้อยู่ในการควบคุมโดยรัฐแบบประชาชนทั่วไป และก็มีความเข้าใจในการใช้ความรุนแรงที่แตกต่างจากประชาชน แบบว่าปรกติก็ใช้ความรุนแรงเป็นเครื่องมือทำมาหากินเนี่ย

อืม....ทหารจะจัดการเรื่องผลประโยชน์กันแบบไหน เกียรติยศ ศักดิ์ศรี จะยังทำงานได้ดีกว่าการใช้กำลังเข้าห้ำหั่นกันหรือไม่?

.....ยุคที่บ้านเราเป็นเผด็จการทหารแบบนี้ คำถามนี้เราอาจได้เห็นคำตอบอีกไม่นาน......